AKTİF PARATONERLERİN ÇALIŞMA PRENSİPLERİ

Aktif paratonerler elektrostatik alan prensibi ile çalışan yeni teknoloji diye tabir edebileceğimiz en etkili yıldırımdan korunma sistemidir.

Aktif paratonerler erken akış uyarı prensibi ile çalışan paratonerler olarak da anılırlar. Bu paratonerler E.S.E aktif paratoner olarak da anılırlar.

Aktif paratonerlerin çalışma prensibi o anki havanın yüklerine göre elektrik alan şiddetinin arttırılmasına dayanmaktadır. Böylece negatif veya pozitif yıldırım çeşitlerine karşı koruma sağlamış olmaktadır. Yıldırıma karşı korumada en son geliştirilen bu yöntem günümüz de hızla yaygınlaşmaktadır.

Bu paratonerlerin çalışma prensibi, akımın yeryüzü ile birleşmeden önce yakalayarak yıldırım deşarjını güvenli bir biçimde toprağa aktarmaktır. Bu nedenle Aktif paratonerlerde yakalama hızı (Δt) önem kazanır. Havada oluşturduğu elektrik alanı sayesinde yıldırıma bir yol hazırlayarak toprağa veren aktif paratonerler havayı iyonize etmediği için gereksiz deşarjlara neden olmamaktadır.

Aktif paratonerler enerjilerini havada oluşan elektrostatik ve elektromanyetik alan yoğunluğu değişiminden alırlar.

Aktif paratonerlerin önemli özellikleri, kurulmuş oldukları yerde dairesel alanda yıldırımdan etkin bir koruma sağlarlar. Bu nedenle hem ekonomik hem de etkin yıldırımdan korunma aktif paratoner ile yapılır. Aktif paratoner sistemlerinde paratoner tesisinden toprağa tek noktadan iniş yeterli olmaktadır. Bununla birlikte Paratoner tesisatları çok yüksek binalarda her 10 Katta bir yatayda binanın dış cephesinde iletkeni döşemek gerekir ki bu sisteme de “kuşaklama” denir.  Aktif paratoner sisteminin de tıpkı faraday kafesinde olduğu gibi topraklamasının son derece sağlıklı yapılması gerekmektedir.

AKTİF PARATONERLERİN KULLANIM ALANLARI

Tüm binalara, açık alanlara rahatlıkla ve çeşitli şekillerde uygulaması yapılan aktif paratonerler okullar, hastaneler, fabrika binaları, baz istasyonları, akaryakıt dolum ve satış istasyonları, havaalanları, stadyumlar, apartmanlar, yazlık siteler, cami, kilise ve havralar gibi yaşam alanımızda bulunan tüm bina ve tesislerde kullanılmaktadır.

PARATONER TESİSATI KURULUM ŞARTNAMESİ

1. Aktif Paratonerlerin çalışma sistemi erken akış uyarımlı, çok yüksek deşarj akımına dayanıklı, basınçlı hava sirküle edecek şekilde yapılandırılmış ve paslanmaz malzemeden olacaktır.
2. Aktif Paratoner başlığı paratonerin bulunduğu nokta ile toprak arasındaki potansiyel farkını hissedecek Pasif elektrodlara ve Venturi sistemi ile iyonizasyonu kontrol edecek Aerodinamik yapılı Aktif elektrodlara sahip olacaktır.
3. 30 yıl paslanmazlık garantisine sahip olacaktır.
4. Aynı tip başlık farklı koruma seviyelerine ve bu koruma seviyelerine bağlı olarak farklı koruma sahasına sahip olacaktır.
5. DL tetikleme zaman üstünlüğü NFC17–102 standartlarında belirtilen değerlere uygun olacaktır.
6. Paratoner başlığı dışında kalan paratoner malzemeleri TS IEC 61024 de belirtilen standartlara uygun olacaktır.
7. Paratoner en az 4,5 mt boyunda ve en az 2” çapında bir direk üzerine yerleştirilecektir. Paratoner direği 7 mt’den yükseğe en az üç noktadan gergi telleri ile tutturulacaktır. Paratoner direği, paratoneri emniyetle taşıyacak, her türlü hava şartlarına ve dış etkenlere karşı dayanıklı ve sağlam olacaktır.
8. Paratoner yapı üstünden mümkün olan en yüksek yere konulacaktır. Eğer bina üzerinde anten, korkuluk demiri, anten direği vb. Yükseltiler varsa paratoner ünitesinin yüksekliği bunların üzerinde tutulacaktır.
9. İniş iletkeninin 1 mt yakınındaki bütün metal tesisat (korkuluk demirleri, anten direkleri vb.) paratoner iniş iletkenine sağlam biçimde elektriksel olarak bağlanacaktır. Bağlantılar iniş iletkeni ile aynı malzemeden olacaktır. Ancak bu bağlantıların korozyona neden olmayacak biçimde ve iyi iletkenliğe sahip olması gerekmektedir.
10. İniş iletkeni 30x2mm², 25x3mm² lama bakır veya 2×50 mm²  yuvarlak dolu bakırdan olacaktır. İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecek ve iletkene keskin bükümler yapılmayacaktır. İletkenler TS IEC 61024’de belirtilen ölçülerde yüzeye monte edilecektir. İniş iletkenin eksiz olması gerekmektedir. Ek yapmak zorunda kalınırsa, yapılan eklerde Termokaynak tercih edilecektir.
11. Yıldırım sayacı, Test Klemensinden önce veya topraktan 2 mt yukarıda iniş iletkenine monte edilecektir. Aktif Paratonerde oluşan deşarjların sayısını takip etmek ve herhangi bir olay esnasında yıldırımla ilgisini anlamak için kullanılacaktır.
12. Test klemensi koruma borusunun 10 cm üzerinde konulacaktır. Test Klemensleri plastik kapak içinde, bakır veya pirinçten mamül test yapma amacına uygun yapılandırılmış ve bulunduğu yüzeye sağlam olarak tespit edilmelidir.
13. İniş iletkeni toprağa indiği yere kadar, 0,5 mt’si toprak içinde kalacak şekilde,  32 mm (5/4” inç) iç çapında, 2,5 mt boyundaki muhafaza borusu içine alınacaktır. Galvanizli kelepçelerle sağlam olarak tespit edilmelidir.
14. Topraklama elektrotları, 20 mm çapında, 3 mt boyunda olacak ve toprağın donma seviyesinin altında (0,50 mt) çakılacaktır. Aralarındaki mesafe en az elektrod boyunun iki katı olacaktır. Topraklama direnci 10 ohm’dan (TS IEC 61024) küçük olacaktır. Ölçüm sonucunda ölçülen değer 10 ohm’u aşarsa topraklama yapılmalıdır. Gerek görülmesi halinde firmanın temin edeceği katkı maddeleri ile toprak iletkenliği arttırılacaktır.
15. Sistemin montajında, iki farklı metalin temasından sonra ortaya çıkan korozyon olayı dikkate alınacaktır. Farklı metallerin kullanılmasında mümkün olduğunca açınacaktır. Taşıyıcı direk, kroşelerin tespitlenmesinde duvar yüzeylerinin bozulmaması, topraklama için kanal kazılması ve zeminin eski haline getirilmesi sağlanacaktır.
16. Bütün topak altı ekler termokaynak ile yapılacaktır.
17. Kullanılan bütün kroşeler bakır veya paslanmaz olup, civataları paslanmaz olacaktır.
18. Montajda kullanılacak malzemeler TSE kalite belgeli veya ISO 9001 veya CE belgeli olacaktır.
19. Paratoner tesisatı yapılmadan önce projelendirilecek yapıldıktan sonra ise ilk proje üzerinden hareketle as built projesi yapılacaktır.
20. Tesisat bittiğinde topraklama ehliyetli personel tarafından ölçülüp, firma yetkili mühendisi onaylayarak raporlandıracaktır.

PARATONER ÜNİTESİ  TEKNİK ŞARTNAMESİ