DELTA-T DEĞERİNİN HESAPLANMASI 

Paratonerin metal sivri uca göre pilot deşarjı ne kadar daha önce oluşturduğunu gösteren değer DELTA-T değeridir. Örneğin Delta-T değeri 100 mikrosaniye olan bir paratoner, pilot deşarjı yeryüzündeki sivri uca göre 100 mikrosaniye daha önce başlatarak yıldırımı bu sivri uçtan 100 mikro saniye daha önce yakalıyor demektir. Teorik olarak bu kadar önemli olan Delta-T değerinin pratikte standartlardaki bazı eksikliklerden dolayı birçok farklı yorumlar yapılmakta, bu yorumlar ise yanlış hesaplamalara neden olmaktadır. Sonuçta çok küçük bir alanı koruyabilme kapasitesi olan paratonerler bile 100m – 150m gibi büyük yarıçaplı alanları koruyormuş gibi piyasaya satışı yapılmaktadır.

DELTA-T  DEĞERİNİN BELİRLENMESİ

Ampirik hesaplar ile altmış mikro saniyelik Delta-T değerine sahip olan bir paratonerin 5 m zemin farkı ile birinci seviyedeki koruma sahası yarıçapı 79 m olarak hesaplanmaktadır. Fakat burada adı geçen altmış mikro saniyelik Delta-T değeri nasıl belirlenir? Delta-T değeri labaratuvar şartlarında yaklaşık 10 m elektrot açıklığında, 100 kA’lik darbeler ile oluşturulan yapay yıldırımlarla bulunur. Yıldırım pasif bir yakalama ucuna düşürülür. Bu deney 1 dakika aralıklar ile 100 kere tekrarlanır. Her seferinde uç ile, bulutu tamsil eden elektrot arasında iyonize kanalın (yıldırım kanalı) açılma süresi ölçülür.

Örneğin:
Birinci deneme                 (pasif1)     200msn
İkinci deneme                  (pasif2)     233 msn
Üçüncü deneme               (pasif3)     191 msn
Dördüncü deneme            (pasif4)     260 msn
Beşinci deneme                (pasif5)    183 msn

İkinci olarak aynı deney bir paratoner ile yapılır. 1 dakika aralıklar ile 100 kere tekrarlanır. Her seferinde paratoner ile elektrot arasında iyonize kanalın (yıldırım kanalı) açılma süresi ölçülür.

Örneğin: 
Birinci deneme               (paratoner1)    105 msn
İkinci deneme                (paratoner2)    120 msn
Üçüncü deneme             (paratoner3)    150 msn
Dördüncü deneme          (paratoner4)    220 msn
Beşinci deneme              (paratoner5)    169 msn

Birinci deney ile elde edilen değerlerden, ikinci deneyde elde edilen değerler çıkarılır.

Delta T1    =    200 – 105    =    95 msn
Delta T2    =    233 – 120    =    113 msn
Delta T3    =    191 – 150    =    41 msn
Delta T4    =    260 – 220    =    40 msn
Delta T5    =    183 – 169    =    14 msn

Bulunan değerler toplanarak ortalaması alındığında Delta-T değeri bulunur
(Örneğimiz için) Delta T = (95 + 113 + 41 + 40 + 14) / 5 = 60.6msn olacaktır.
İşte paratonerlerin Delta-T değerleri bu şekilde hesaplanmaktadır ve bu hesap yöntemi bir çok yanlışlıktan dolayı bir çok ülkede kabul görmemektedir.